Najczęstsze kontuzje tancerzy

U tancerzy w obrębie kręgosłupa najczęściej pojawia sie ból pochodzący z mięśni, więzadeł lub dysku, który zwykle zostaje uszkodzony u osób posiadających dużą ruchomość kręgosłupa i słabe mięśnie stabilizujące tułów. Najczęstszymi przyczynami dolegliwości przykręgosłupowych są wady postawy, błędy treningowe, zaburzenia elastyczności mięśni, nadmierne zmęczenie treningowe i niewystarczający czas odpoczynku. Dolegliwości mogą występować w obrębie kręgosłupa, ale mogą też promieniować wzdłuż nogi. Przyczyn promieniowania może być kilka. Jedną z nich jest „zespół mięśnia gruszkowatego”. Tancerze często ustawiający biodra w rotacji zewnętrznej mają ten mięsień stale napięty, co może prowadzić do ucisku na nerw kulszowy i w konsekwencji dawać podobne objawy jak promieniowanie z ucisku dysku na nerw. Kolejną kontuzją okolicy biodra i kręgosłupa lędźwiowego jest zapalenie przyczepu mięśnia biodrowo-lędźwiowego. Najczęściej występuje u młodych tancerzy, a jego przyczyną jest niewystarczająca elastyczność mięśnia połączona z powtarzanymi, dynamicznymi ruchami biodra od zgięcia do wyprostu i rotacji wewnętrznej. Ból pojawia się wtedy w okolicy biodra od przodu i może schodzić w kierunku pachwiny.

W kolanie najczęściej dochodzi do uszkodzeń więzadeł pobocznych, więzadeł krzyżowych lub łąkotek. Głównymi przyczynami są niefortunny upadek po skoku, zatrzymanie na nodze podczas gdy ciężar ciała podąża dalej, skręcając kolano; nagłe, nadmierne wygięcie kolana do wewnątrz (koślawienie) lub na zewnątrz (szpotawienie), nakładające się na siebie kolejne przeciążenia, przekraczanie fizjologicznych zakresów ruchów pod obciążeniem.
U tancerzy nie mających wystarczającej elastyczności mięśni, tańczących często na ugiętych kolanach oraz mających niewystarczającą siłę mięśnia czworogłowego uda może dochodzić również do uszkodzenia więzadła rzepki. Częstym problemem jest także wzmożone boczne przyparcie rzepki. Ból pojawia się wtedy po bocznej (zewnętrznej) stronie kolana, a związany jest ze złą biomechaniką kolana i niezrównoważonym napięciem mięśniowym. Urazem który można pomylić z uszkodzeniem łąkotki lub więzadła rzepki jest zapalenie fałdu błony maziowej. Do zapalenia fałdu błony maziowej dochodzi podczas często powtarzanych ruchów zgięcia i wyprostu kolana, podczas urazów kolana oraz od uderzania kolanem w twarde przedmioty (ziemię). Ból, który wtedy się pojawia, występuje po stronie przyśrodkowej (wewnętrznej) kolana i nasila się podczas ruchu. Ostatnim urazem w obrębie kolana jest nadciągnięcie mięśni zginających kolano. Najczęstszymi jego przyczynami są: rozciąganie balistyczne (np. dynamiczne wymachy), duża praca ekscentryczna (napięty mięsień wydłuża się – np. mięsień czworogłowy podczas przysiadu) tych mięśni oraz zbyt mała elastyczność lub duża elastyczność, ale nie zabezpieczona siłą mięśniową.

W obrębie stawu skokowego i stopy dochodzi do wielu różnorodnych uszkodzeń. Pierwszym z nich jest awulsyjne oderwanie piątej kości śródstopia. Kontzujowani najczęściej tak opisują swoje dolegliwości: „wylądowałem źle i teraz boli, gdy chodzę”. Kolejny uraz to zapalenie trzeszczek (dwie niewielkie kosteczki znajdujące się u nasady wielkiego palca), opisywane jako ból pod dużym palcem, pojawiający się podczas chodzenia bez butów (docisk do podłoża i zgięcie. grzbietowe palucha). Zapalenie następuje najczęściej ze względu na duże obciążenia przodostopia (tancerze baletowi) lub złamanie trzeszczki podczas zeskoku z wysokości lub nadepnięcie stopy przez nieuważnego partnera. Kolejnymi problemami występującymi u tancerzy są paluch koślawy, paluch sztywniejący i bóle rozcięgna podeszwowego, które są często połączone z innymi zaburzeniami posturalnymi i biomechanicznymi.

Zapalenie ścięgna Achillesa lub kaletki występującej pod tym ścięgnem daje najczęściej ból pojawiający się podczas skoków i biegu. Przyczyn stanu zapalnego może być wiele, ale do najczęściej wymienianych należą: duża liczba ciężkich i czestych treningów, brak odpowiedniej siły i elastyczności mięśni, nieprawidłowe ustawienie stawu skokowego i kolanowego, zaburzenia propriocepcji, powrót do tańca po długiej przerwie, tańczenie na twardej podłodze w nieelastycznym obuwiu, źle dopasowane obuwie prowadzące do podrażnienia mechanicznego ścięgna.

Do dolegliwości barków dochodzi rzadziej,  a do najczęstszych z nich należą: zapalenie kaletki podbarkowej, uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów i obrąbka. Kaletka podrażnia się przy zbyt małej elastyczności i sile mięśni w połączeniu z dużą liczbą ruchów wykonywanych rękami ponad głową. Znaczący wpływ na podrażnienie kaletki ma też postawa tancerza, determinująca wielkość przestrzeni podbarkowej. Uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów lub obrąbka mogą pojawić się z powodu wielu sumujących się przez lata mikrourazów lub może to być pojedynczy incydent, taki jak niefortunne szarpnięcie przez partnera lub upadek na rękę.

Autor: Rafał Kacprzak - fizjoterapeuta